Milmedika

Astma je hronično zapaljenje sluznice disajnih puteva koje dovodi do povremenog smanjenja protoka vazduha i pojave simptoma poput kašlja, stezanja u grudima, otežanog disanja i čujnog zviždanja pri disanju. Tačan uzrok astme nije poznat, ali se smatra da određeni spoljašnji faktori mogu izazvati simptome kod osoba s genetskom predispozicijom.

Da li je astma nasledna bolest?

Iako astma nije isključivo genetska bolest, nasledni faktori imaju značajnu ulogu. Jedan od najviše proučavanih faktora jeste sklonost ka atopiji – alergijama. Osobe sa atopijskom konstitucijom imaju povećan rizik od alergijske kijavice, atopijskog dermatitisa (ekcema) i alergija na hranu.

Može li infekcija izazvati napad astme?

Osobe s astmom često imaju periodična pogoršanja bolesti koja se smjenjuju sa fazama bez tegoba. Karakteriše ih povećana osjetljivost disajnih puteva, tzv. bronhijalna hipereaktivnost. Simptomi se mogu javiti kao reakcija na različite spoljašnje faktore, uključujući:

• Alergene iz vazduha,
• Duvanski dim,
• Smog i hemikalije,
• Fizičku aktivnost,
• Vremenske promjene,
• Infekcije.

Respiratorne virusne infekcije posebno su značajan okidač napada astme, a njihovi simptomi kod asmatičara obično su izraženiji i dugotrajniji nego kod osoba koje nemaju astmu.

Kako prepoznati astmu kod djece?

Više od polovine oboljelih od astme simptome razvije u djetinjstvu. Tipični znaci astme kod djece su:

• Dugotrajan kašalj, posebno noću i pred zoru,
• Kašalj pri fizičkoj aktivnosti,
• Čujno disanje i zviždanje u grudima,
• Otežano disanje koje može dovesti do manjka kiseonika u organizmu.

Kod beba se otežano disanje često manifestuje uvlačenjem grudnog koša pri disanju, dok kod starije djece i odraslih može biti prisutno uvlačenje jamice na vratu i nemogućnost izgovaranja cijele rečenice zbog kratkog daha.

Kako se postavlja dijagnoza?

Dijagnoza astme postavlja se na osnovu anamneze i učestalosti simptoma koji se poboljšavaju nakon terapije. Klinički pregled i auskultacija pluća su važni, ali dodatne dijagnostičke metode uključuju:

• Alergološko testiranje (prick test na koži ili mjerenje specifičnih IgE antitijela iz krvi),
• Spirometriju, koja procjenjuje funkciju pluća i potvrđuje postojanje opstrukcije disajnih puteva.

Liječenje astme

Liječenje astme zasniva se na dvije glavne grupe lijekova:

1. Lijekovi za brzo olakšanje simptoma – bronhodilatatori, obično u obliku inhalatora (pumpica) ili rastvora za inhalaciju.
2. Lijekovi za kontrolu bolesti (astmaprofilaksa) – koriste se svakodnevno kako bi se spriječio nastanak simptoma. Najvažnija grupa su inhalacioni kortikosteroidi, koji imaju direktno protivupalno djelovanje na sluznicu disajnih puteva.

Moderno liječenje astme slijedi stepenasti pristup, prilagođavajući terapiju stepenu bolesti i učestalosti simptoma, uz striktno poštovanje standardizovanih smjernica.

Da li su kortikosteroidi bezbjedni za djecu?

Sistemski kortikosteroidi (tablete ili injekcije) koriste se samo u najtežim slučajevima i u ograničenom vremenskom periodu. Inhalacioni kortikosteroidi su, s druge strane, bezbjedni i efikasni jer djeluju direktno na disajne puteve, uz minimalne sistemske efekte.

Može li dijete s astmom da se bavi sportom?

Da – i ne samo da može, već i treba! Redovna fizička aktivnost dio je terapije astme. Uz pravilno uzimanje terapije, većina pacijenata može se baviti bilo kojim sportom, a mnogi profesionalni sportisti imaju astmu.

Preventivne mjere

• Izbjegavanje duvanskog dima, naročito kod djece i trudnica.
• Redovne kontrole kod pulmologa (3–4 puta godišnje).
• Edukacija pacijenata o prirodi bolesti i pravilnoj primjeni terapije.
• Praćenje simptoma i prilagođavanje terapije u dogovoru s ljekarom.

Ne postoji dokaz da određeni režim ishrane, suplementi ili alternativne metode liječenja (homeopatija, akupunktura) imaju značajan efekat na kontrolu astme. Ključ uspješnog liječenja leži u redovnim kontrolama i individualnom pristupu terapiji.