Djeca koja su rođena mala za gestaciono doba (MZGD) spadaju u grupu djece čiji rast i razvoj moraju biti praćeni sa posebnom pažnjom. Dijagnoza se postavlja na osnovu tjelesne mase i dužine na rođenju, trajanja gestacije i referentnih vrijednosti masa i dužina na rođenju za pol i gestaciono doba specifičnih za određenu populaciju.
Većina djece koja su rođena mala za gestaciono doba MZGD nadoknade zaostatak u rastu tokom prve dvije godine života, samo manji dio njih (oko 10%) ostaju trajno niskog rasta, odnosno postaju niske odrasle osobe.
Nizak rast djece koja su rođena mala za gestaciono doba MZGD uvršten je kao indikacija za terapiju hormonom rasta (HR) od strane Evropske agencije za procjenu medicinskih proizvoda 2003. godine.
U našoj zemlji, djeca rođena MZGD koja nijesu nadoknadila zaostatak u rastu do kraja četvrte godine su kandidati za terapiju. Prvoj pacijentkinji kojoj smo uključili hormon rasta početkom 2006. godine po toj indikaciji, težina na rođenju bila je 656 grama, dužina na rođenju 33 cm (rođena u 25 nedjelja gestacije). U uzrastu od 4 godine zaostajala je sa visinom 18 cantimetara u odnosu na ciljnu visinu. Sada ima 17 godina, učenica je III razreda srednje škole i visoka je 167 cm.
Terapija hormonom rasta dovodi do ubrzanja linearnog rasta i normalizacije tjelesne visine. Uspješnost terapije je dokazana: čak 98% ovako liječene djece dostiže svoj genetski potencijal. Osim uticaja na linearni rast, terapija ima brojna druga korisna metabolička, kardiovaskularna i psihosocijalna djelovanja .
Sve više je podataka koji ukazuju da pubertet i menarha počinju u prosjeku 5-10 mjeseci ranije kod djevojaka koje su rođene kao MZGD što dodatno može kompromitovati konačnu visinu.
Pored toga, ta djeca imaju veći rizik za razvoj drugih poremećaja koji nastaju kao posljedica fetalne malnutricije i reprogramiranja metaboličkih procesa. Oni imaju sklonost za razvoj gojaznosti, insulinske rezistencije, metaboličkog sindroma, dijabetesa i kardiovaskularnih bolesti.
Zbog svega navedenog, potrebne su periodične kontrole tjelesne težine i visine, razvoja puberteta, krvnog pritiska, šećera i krvi, insulina, lipida u krvi kao i ultrazvučno mjerenje debljine intime-medije u zadnjem zidu arterije karotis komunis kod djece, adolescenata i odraslih koji su rođenim kao mali za gestaciono doba.
Prof dr Mira Samardžić